Βρεθήκαμε και συζητήσαμε με τους συντελεστές την παράστασης “Ποιός φοβάται το σκοτάδι” λίγο πρίν την επίσημη πρεμιέρα την Παρασκευή 27/2 στο θέατρο Φούρνος. Ο Τάσος Καρακύκλας σκηνοθέτης της παράστασης και η Μαρία Κώτη η πρωταγωνίστρια, μας μίλησαν για αυτή την πάλη ανάμεσα στο Φως και το Σκοτάδι.
Κατά κύριο λόγο θέλουμε δύο λόγια για αυτήν την παράσταση;
Τάσος : Πρώτα θέλω να πω πως ο τίτλος είναι το πρώτο πράγμα που βρήκαμε. H ιδέα ήταν της Μαρίας και όχι μόνο η ιδέα αλλά και η ανάγκη της. Προσδιορίσαμε το θέμα μέσα απο τον τίτλο και ήταν ο οδηγός μας και η κατεύθυνσή μας για να βρούμε υλικό και να δούμε πως ακριβώς θα στηθεί η σκηνική σύνθεση η οποία θα περιελάμβανε τα τραγούδια, τα κείμενα, τελετουργίες και παραδοσιακές πρακτικές.
Όλα ξεκίνησαν λοιπόν απο τον τίτλο.
Tάσος : Ναι έτσι ακριβώς και στην συνέχεια είδαμε πολλά πράγματα τα οποία μας κούμπωναν και των δύο. Επι της ουσίας συναντηθήκαμε σε αυτή την ιδέα.
Τι περιμένουμε λοιπόν να δούμε;
Τάσος : Περιμένουμε να δούμε ιστορίες που δίνουν τα ίδια τα τραγούδια, ιστορίες που δένουν με βιώματα και μνήμες ξεκινώντας απο την Μαρία αλλά φτάνοντας και σε μένα τον ίδιο, παρ’ολο που έχουμε μεγαλώσει σε δύο διαφορετικά μέρη και με διαφορετικό τρόπο, συνειδητοποιήσαμε ότι έχουμε μεγαλώσει με κοινό τρόπο και με όχημα τη μνήμη της Μαρίας αλλα και δικές μου μνήμες απο πολύ μικρή ηλικία.
Οι σχέση των δύο σας σε αυτό που θέλατε να κάνετε είναι τόσο διαφορετική;
Tάσος : Φαίνεται διαφορετική αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι γιατί η Μαρία ερμηνεύει τραγουδώντας, εγώ ερμηνεύω παίζοντας, οπότε μπορεί να ξεκινάμε απο διαφορετική αφετηρία αλλά έχουμε τον ίδιο προορισμό και στόχο. Είμαστε συνοδοιπόροι.
Το έργο είναι αφηγηματικό;
Τάσος : To έργο έχει μία αφηγηματική ροή παρ’ολο που δεν έχει την κλασσική δραματουργία, όμως μέσα απο μια διαδοχή εικόνων οι οποίες παραμπέμπουν περισσότερο στη μνήμη, στη διαδοχή και στο όνειρο παρά στη γραμμική αφήγηση. Είναι δύο χρόνοι. Είναι ο χρόνος ο γραμμικός, χωρίς να θέλω να αποκαλύψω το δικό μας το εύρημα και το θέμα θα πω μόνο οτι είναι κάτι το οποίο ξεκινάει το βράδυ και τελειώνει το πρωί αρα ο ουσιαστικός χρόνος είναι απο το σούρουπο ως την αυγή και σε αυτόν τον γραμμικό χρόνο υπάρχει ένας ελλειπτικός χρόνος που μας οδηγεί μπρός και πίσω ή και προβολές του μέλλοντος.
Ο λόγος και η μελωδία πόσο εύκολο είναι να αποδώσουν καταστάσεις του παρελθόντος;
Τάσος : Το τραγούδι είναι μνήμη. Ξεκάθαρα. Νομίζω οτι και η μελωδία είναι μνήμη οπότε και ο λόγος ο οποίος έδεσε μέσα απο το βίωμα ακόμα και ακολουθώντας τη μορφή του παραμυθιού πολλές φορές μας πηγαίνει στο παρελθόν. Ακόμα και το “μια φορα και έναν καιρό” αναμοχλεύει τη μνήμη.
Απο το δελτίο της παράστασης που διάβασα, το οποίο είναι άκρως ενδιαφέρον και αυτόματα σου δημιουργεί τη θέληση να παρακολουθήσεις την παράσταση, αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι οι λέξεις που χρησιμοποιείτε και μιλάτε για έρωτα και για θάνατο, για το φως και το σκοτάδι, για θρύλους, για όνειρα, για παραδόσεις, λέξεις και έννοιες με ιδιαίτερο και βαρύ νόημα. Σκοπός σας είναι να ζωντανέψουν αυτές οι έννοιες κατά την διάρκεια της παράστασης και πόσο εύκολο είναι καταλάβει ο θέατης αυτές τις μεγάλες αντιθέσεις;
Τάσος : Πρώτα απ’όλα η δική μας άποψη είναι οτι η ζωή, η ανθρώπινη δράση έχει έντονες φωτοσκιάσεις. Το φως και το σκοτάδι είναι ταυτόχρονοι συνοδοιπόροι. Σχεδόν πάντα υπάρχουν μαζί. Άρα λοιπόν με αυτή τη λογική το φως και το σκοτάδι που είναι οι δύο βασικοί μας πρωταγωνιστές είναι τα αντικείμενα και τα υποκείμενα της αφήγησή μας, βαδίζουνε μαζί. ‘Αλλωστε το φόβο τον ταυτίζουμε συνήθως με το σκοτάδι. Σκεφτείτε όμως οτι φοβομαστε πολλές φορές το φως. Οπότε κάπως έτσι σχετίζονται όλες αυτές οι έννοιες. Είναι θέμα επιλογής πως θα τα αντιμετωπίζεις κάθε φορά. Οι ηρωές μας έχουν αντιμετωπίσει αυτή τη σύγκρουση και για αυτό είναι δραματικό έργο. Είναι θέμα απόφασης.
Στη σκηνή πάνω Μαρία είσαι μόνη σου;
Μαρία : Στη σκηνή είμαι εγώ και ο πιανίστας. Ο Τάσος έχει την επιμέλεια όλου αυτού που θα δείτε, την εποπτεία, τα σκηνικά ακόμα και τα τραγούδια ήταν κοινή επιλογή.
Μαρία είσαι στην αφήγηση και στο τραγούδι. Πες μας για αυτό σου το εγχείρημα. Είναι πρώτη φορά που κάνεις κάτι τέτοιο.
Μαρία : Το είχα ξαναπροσπαθήσει πριν 3 χρόνια με την παράσταση “Απο μικρή της άρεσε” χωρίς τότε σκηνοθεσία. Τώρα αυτό που κάνουμε έχει σκηνοθετική σύνθεση. Τραγούδι, κείμενο και πολλά άλλα που δεν θα τα αποκαλύψουμε.
Τάσος : Πρέπει να σου πω πως εγώ εκεί είδα την Μαρία πρώτη φορά, σε αυτή τη μουσική παράσταση, δεν την γνώριζα προσωπικά και λέω τι ωραία που θα ήταν να κάναμε μια οργανωμένη σκηνική σύνθεση και έτσι φτάσαμε σήμερα εδώ.
Μαρία τι τραγούδια θα ακούσουμε ;
Μαρία : Δεν θα τα αποκαλύψουμε. Θα ακούσουμε τραγούδια που έχουν ιστορίες. Αυτό είναι το βασικό. Στα τραγούδια υπάρχουν ήρωες, ανθρώπινοι χαρακτήρες, υπάρχει το μεταφυσικό στοιχείο έντονο. Τα τραγούδια άλλωστε είναι αφορμή για δράση. Είναι αφηγήσεις και τα καθεαυτά κείμενα χωρίς να επεξηγούν συμπληρώνουν όλη αυτή τη σχέση δράσης – μουσικής. Υπάρχουν πολλά βιωματικά στοιχεία χωρίς να θέλουμε να περιαυτολογούμε τα οποία αυτά γίνονται σύμβολα. Νομίζω απο αυτή την άποψη έχουν μια καθολική ισχύ και φεύγουμε απο το προσωπικό και πάμε στο οικουμενικό και αυτό είναι το ζητούμενο. Γιατί το θέμα και μόνο όπως προείπαμε συμπεριλαμβάνει βαριές έννοιες. Υπάρχει όμως και το χιούμορ μέσα έντονο. Γιατί αν θές να πεις κάτι πολύ σοβαρό πες το με χιούμορ και θα το καταλάβουν όλοι. Γιατι άνθρωποι που δεν έχουν χιούμορ δεν έχουν και βαθιά πλευρά. Τα υπόλοιπα επι σκηνής.
Νομίζω οτί τον τελευταίο καιρό πολλές θεατρικές παραστάσεις, πολύ περισότερο απο τα προηγούμενα χρόνια, περιέχουνε μέσα και το τραγούδι και δεν εννοώ φυσικά τα μιούζικαλ με την έννοια που ξέρουμε. Ισχυεί;
Τάσος : Ναι, ισχυεί. Το έχουμε δει αυτό είτε ως αναφορά σε μια συγκεκριμένη εποχή είτε σε κάποιο συγκεκριμένο άτομο. Όπως του Μίκη ως βιογραφία δηλαδή. Έτσι κι αλλιώς το θέατρο και η μουσική είναι τέχνες οι οποιές σχετίζονται μεταξύ τους και μπορούν να γίνουν αρκετά ελκυστικές και πιο προσιτές για μεγαλύτερες ομάδες κόσμου.
Μαρία : Νομίζω σε αυτό που κάνουμε εμείς τα ίδια τα τραγούδια μας δίνουν αυτή τη δραματική δυνατότητα οπότε δεν γίνεται αλλιώς. Ούτε εγώ είμαι ηθοποιός και με αυτό το αξίωμα εργαζόμαστε αλλά νομίζω οτι αυτό υπήρχε και θα υπάρχει. Η σχέση θεάτρου-μουσικής είναι δεδομένη.
Τάσος : Εδώ πρέπει να πούμε οτι αυτή τη συνοχή της δράσης μας την δίνει το πιάνο του Κωστή Ζουλιάτη του Costinho που πραγματικά μέσα απο τον δικό του τρόπο αντίληψης της μουσικής ενσωμάτωσε όλα αυτα τα δραματικά στοιχεία μέσα στη μουσική και στο τρόπο που την αποδίδει.
Μαρία : Ο ήχος του πιάνου ενώ τα κομμάτια είναι απο διαφορετικές μουσικές παραδόσεις είναι τελειώς διαφορετικά αν και ο κύριος άξονας είναι η Μεσόγειος φυσικά ο Κωστής συμμετέχει ενεργά γιατί υπάρχουν πολλά σημεία οργανικά, γέφυρες που δένουν που μπαίνουν κάτω απο αφηγήσεις.
Τάσος : Ο Κωστής είναι συνομιλητής της Μαρίας επι σκηνής χωρίς να ανταλλάξουν ούτε μια κουβέντα.
Μιλάμε για το σκοτάδι. Ποιός φοβάται το σκοτάδι τελικά;
Τάσος : Όλοι.
Μαρία : To φως το φοβούνται περισσότεροι.
Τάσος : Νομίζω το σκοτάδι είναι αρχέγονος φόβος και το μόνο στοιχείο που θα δώσει απο την παράσταση είναι οτι ξεκινάμε απο τον πρώτο μας φόβο σαν άνθρωποι, το φόβο μας τον παιδικό που είναι το σκοτάδι.
Ξεπερνιέται ποτέ αυτός ο φόβος;
Τάσος : Βεβαιώς. Για να ξεπεράσεις τους φόβους σου πρέπει να τους καταλάβεις και να τους αγαπήσεις.
Μαρία : Οι φοβίες έχουν να κάνουν με πάρα πολλά δικά μας βιώματα απο την παιδική μας ηλικία. Απο την γιαγιά μας που μας “απειλούσε” αμα δεν πάμε να κοιμηθούμε, απο μια κατάρα που θα ακούσουμε όσοι τουλάχιστον μεγαλώσανε σε χωριά και πολλά άλλα και πολύ αργότερα φτάνουνε σε ακραιές μορφές αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα. Βέβαια διάφορες καταστάσεις της ζωής μας μπορούν να λειτουργήσουν και σαν ξόρκια για να ξορκίσουμε τις φοβίες μας και αυτή η παράσταση έχει μέσα μέχρι και ξόρκια. Εγώ προσωπικά έχω φοβίες και να σου πω την αλήθεια ένας λόγος που ξεκίνησα αυτή την ιδέα ήταν οι φόβοι μου, ήταν οι ανάγκες μου. Αλλά σίγουρα αύτο που φοβόμαστε περισσότερο είναι το φως μας. Είναι δύσκολο να λάμψει κάποιος και να πιστέψει πραγματικά οτι λάμπει και να το έχει καταφέρει και το χειρότερο είναι αυτοι που νομίζουν οτι λάμπουν στο σκότος παρά στο φως. Αυτή η παράσταση έχει πολλά θύματα των αδυναμιών τους και των παθών τους.
Για το τέλος…φαντάζομαι θα υπάρχουν ιστορίες αρκετές μέσα στην παράσταση;
Tάσος : Οι ιστορίες είναι πραγματικές, τα πρόσωπα είναι ή ήταν υπαρκτά και το πρώτο υλικό είναι βιωματικό και βέβαια δουλέψαμε μυθοπλαστικά.
Είναι μια παράσταση χειροποίητη. Δουλέψαμε με μια ομάδα αγαπημένων συνεργατών. Η Κάκια Χατζηγιαννίδη & ο Κωνσταντίνος Χαλδαίος είναι υπεύθυνοι για τον σκηνικό χώρο, τους φωτισμούς επιμελήθηκε ο Πάνος Κουκουρουβλής, η Γιαννούλα Μπανάσιου στο δημιουργικό κομμάτι αλλά και με τις γνώσεις στο παραδοσιακό κομμάτι που το έχουμε αξιοποιήσει μας βοήθησε αρκετά, η Γαβριέλλα Κουμαριώτη βοηθός παραγωγής, η Χριστίνα Σαρλάμη είναι υπευθυνή επικοινωνίας και στο φωτογραφικό υλικό στο θέατρο Φούρνος απο την Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου και για 6 παραστάσεις κάθε Παρασκευή στις 21:15.
Eυχόμαστε ολόψυχα καλή επιτυχία.
Κείμενο : Θάνος Τεγόπουλος
Φωτογραφίες : Μανώλης Συμεωνίδης